Chandrayaan-3 – ચન્દ્રયાન વિષે સંપૂર્ણ માહિતી
Chandrayaan-3 – ચન્દ્રયાન વિષે સંપૂર્ણ માહિતી : ચંદ્રયાન-3 ને 14 જુલાઈ 2023 ના રોજ, નિર્ધારિત સમય મુજબ બપોરે 2:35 વાગ્યે, ભારતના આંધ્ર પ્રદેશના શ્રીહરિકોટામાં સતીશ ધવન સ્પેસ સેન્ટર ના બીજા પ્રક્ષેપણ સ્થાન પરથી અવકાશમાં છોડવામાં આવ્યું હતું. અવકાશયાન 5 ઓગસ્ટ 2023ના રોજ ચંદ્રની ભ્રમણકક્ષામાં પ્રવેશ્યું હતું. એવી ધારણા છે કે ચંદ્રયાન-3 મિશન 23 ઓગસ્ટના રોજ ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવ પ્રદેશ પર હળવેથી ઉતરાણ કરશે.
History of Chandrayaan
ચંદ્રયાન નો ઇતિહાસ : Chandrayaan no Itihas
Chandrayaan 1 :
ચંદ્ર પર અવકાશ યાન મોકલવા નું ભારતનું પ્રથમ મિશન 22 ઓક્ટોબર, 2008ના રોજ SHAR, શ્રીહરિકોટાથી સફળતાપૂર્વક લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. આને ચંદ્રયાન-1 નામ આપવામાં આવ્યું હતું. આ ચંદ્રયાન એ ચંદ્ર પર ઉતરાણ નહોતું કર્યું પણ ચંદ્રની સપાટીથી 100 કિમીની ઊંચાઈએ ચંદ્રની આસપાસ પરિભ્રમણ કરી ને ચંદ્રની રાસાયણિક અને ખનિજ ઉપલબ્ધતા અંગે માહિતી એકત્રિત કરી હતી. આ માટે આ અવકાશયાનમાં ભારત, યુએસએ, યુકે, જર્મની, સ્વીડન અને બલ્ગેરિયામાં બનેલા 11 વૈજ્ઞાનિક સાધનો લગાવવામાં આવ્યા હતા. આ 11 સાધનો , ઉપકરણો ના નામ આ મુજબ હતા.
1 ) Terrain Mapping Camera (TMC) – ISRO – ભારત
2 ) Hyper Spectral Imager (HySI) – ISRO – ભારત
3 ) Lunar Laser Ranging Instrument (LLRI) – ISRO – ભારત
4 ) High Energy X – ray Spectrometer (HEX) – ISRO – ભારત
5 ) Moon Impact Probe(MIP) – ISRO – ભારત
6 ) Chandrayaan-I X-ray Spectrometer (CIXS) – ભારત અને યુરોપ સંયુક્ત – ISRO અને European Space Agency (ESA)
7 ) Near Infrared Spectrometer (SIR – 2) – European Space Agency (ESA) – યુરોપ
8 ) Sub keV Atom Reflecting Analyzer (SARA) – European Space Agency (ESA) – યુરોપ
9 ) Miniature Synthetic Aperature Radar (Mini SAR) – NASA અમેરિકા
10 ) Moon Mineralogy Mapper (M3) – NASA અમેરિકા
11 ) Radiation Dose Monitor (RADOM) – બલ્ગેરિયા
આ પૈકી 1 તથી 5 ક્રમ વાળા ઉપકરણો ભારત માં વિકસાવવા માં આવ્યા હતા.
14 નવેમ્બર, 2008 ના રોજ, ચંદ્રયાન-1 એ એક નાનું યાન, મૂન ઈમ્પેક્ટ પ્રોબ (MIP) લોન્ચ કર્યું, જે ભવિષ્યમાં ઉતરાણ માટે આયોજન નું પરીક્ષણ કરવા અને ચંદ્રની સપાટી પર પાતળા ચંદ્ર વાતાવરણનો અભ્યાસ કરવા માટે ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યું હતું. MIP દક્ષિણ ધ્રુવની નજીક તૂટી પડ્યું હતું, પરંતુ તે પહેલાં તેણે ચંદ્રના વાતાવરણમાં પાણીની થોડી માત્રા શોધી કાઢી.
મહત્વ ના તમામ ઉદ્દેશ્યોને સફળતાપૂર્વક પૂર્ણ કર્યા પછી આ ચંદ્રયાન ની ભ્રમણકક્ષા વધારીને 200 કિમી કરવામાં આવી હતી. ભ્રમણકક્ષા વધાર્યા પછી ચંદ્રયાને ચંદ્રની આસપાસ 3400 થી વધુ વાર ભ્રમણ કર્યું હતું. 29 ઓગસ્ટના રોજ અવકાશયાન સાથેનો સંપર્ક તૂટી જતાં Chandrayaan 1 મિશન 2009 માં પૂર્ણ થયું હતું.
Chandrayaan 2 :
ત્યાર બાદ ચંદ્રયાન-2 ને 2019 માં લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. તેને ISRO ના પ્રથમ ચંદ્ર લેન્ડર તરીકે ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યું હતું. કારણ કે ચંદ્રયાન 1 એ ઉતરાણ કર્યું નહોતું . જો કે ચંદ્રયાન 2 પણ ચંદ્ર પર ઉતરાણ કરવા માં સફળ રહ્યું નહોતું.
ધ્રુવીય ઉપગ્રહ પ્રક્ષેપણ વાહને (Geosynchronous Satellite Launch Vehicle Mark III) 590 kg વજન ના ચંદ્રયાન-2 ને July 22, 2019 ના રોજ આંધ્રપ્રદેશ રાજ્યના શ્રીહરિકોટા ટાપુ પરના સતીશ ધવન સ્પેસ સેન્ટર પરથી લોન્ચ કરાયું હતું. પછી તપાસને ચંદ્રની આસપાસ લંબગોળ ધ્રુવીય ભ્રમણકક્ષામાં આગળ વધારવામાં આવી હતી, જે તેની ચંદ્ર સપાટીની સૌથી નજીક 504 કિમી ઉંચી હતી અને તેની સૌથી દૂર 7,502 કિમી હતી. ત્યારબાદ તે 100 km ભ્રમણકક્ષા સુધી પહોંચવા માં સફળ રહ્યું હતું.
ચંદ્રયાન-2 માં ઓર્બિટર, લેન્ડર અને રોવરનો સમાવેશ થાય છે . ધ્રુવીય ભ્રમણકક્ષામાં 100 કિમી ની ઊંચાઈએ ચંદ્રની પરિક્રમા કરવા નું હતું અને તેનો આયોજિત જીવનકાળ સાડા સાત વર્ષ હતો. મિશનના વિક્રમ લેન્ડર (ISROના સ્થાપક વિક્રમ સારાભાઈના નામ પરથી નામ આપવામાં આવ્યું છે) 7 સપ્ટેમ્બરે ઉતરાણ કરવાની યોજના હતી. વિક્રમે નાનું (27-kg પ્રજ્ઞાન રોવર વહન કર્યું હતું. વિક્રમ અને પ્રજ્ઞાન બંને 1 ચંદ્ર દિવસ (14 પૃથ્વી દિવસ) માટે કામ કરવા માટે ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યા હતા. જો કે, વિક્રમ ચંદ્ર પર ઉતરવા નું હતું તે પહેલાં ચંદ્ર ની સપાટી થી 2 કિમી ની ઊંચાઈએ સંપર્ક તૂટી ગયો હતો. આમ ચંદ્રયાન 2 ચંદ્ર પર ઉતરાણ કરવા માં સફળ રહ્યું નહોતું.
chandrayaan 3 gujarati mahiti, chandrayaan 3 vishay mahiti gujarati ma, chandrayaan 3 ni mahiti gujarati ma
Chandrayaan 3 :
ચંદ્રયાન 3 ના પ્રક્ષેપણ માટે જુલાઇ મહિનાની પસંદગી કરવાનું કારણ એ હતું કે આ સમયે પૃથ્વી અને ચંદ્રની નિકટતા મહત્તમ સૌથી ઓછી હોય છે , અર્થાત ચન્દ્ર એ પૃથ્વીની વધારે નજીક હોય છે.
5 ઓગસ્ટના રોજ, ભારતીય અવકાશ સંશોધન સંસ્થાએ ચંદ્રયાન-3 અવકાશયાનને સફળતાપૂર્વક ચંદ્રની ફરતે ભ્રમણકક્ષામાં મૂકીને લુનર-ઓર્બિટ ઇન્સર્શન (LOI) હાંસલ કર્યું. LOI ઓપરેશન બેંગલુરુ સ્થિત ISRO ટેલિમેટ્રી, ટ્રેકિંગ અને કમાન્ડ નેટવર્ક (ISTRAC – ISRO Telemetry, Tracking, and Command Network) પરથી હાથ ધરવામાં આવ્યું હતું.
17 ઓગસ્ટના રોજ, વિક્રમ લેન્ડર ચંદ્રની સપાટી પર તેની એકલ યાત્રા શરૂ કરવા ઓર્બિટરથી અલગ થઈ ગયું.
How Chandrayaan is built ?
ચંદ્રયાન-3 ત્રણ મુખ્ય ઘટકો ધરાવે છે:
Orbiter : ઓર્બિટર: પ્રોપલ્શન મોડ્યુલ 100 કિમી ચંદ્ર ભ્રમણકક્ષા સુધી લેન્ડર અને રોવર કન્ફિગરેશનને વહન કરશે. તે બોક્સ જેવું માળખું છે જેમાં એક બાજુએ એક મોટી સોલર પેનલ લગાવેલી છે અને ટોચ પર એક વિશાળ સિલિન્ડર (ઇન્ટરમોડ્યુલર એડેપ્ટર કોન) છે જે લેન્ડર માટે માઉન્ટ કરવાનું કામ કરે છે.
What is an Orbiter : What is the use of an Orbiter ?
ઓર્બિટર એ સ્પેસ ટ્રાન્સપોર્ટેશન સિસ્ટમનું મગજ અને હૃદય બંને છે. DC-9 એરક્રાફ્ટ જેટલું જ કદ અને વજન, ઓર્બિટરમાં દબાણયુક્ત ક્રૂ કમ્પાર્ટમેન્ટ , વિશાળ કાર્ગો અને તેના પાછળના છેડે માઉન્ટ થયેલ ત્રણ મુખ્ય એન્જિન હોય છે.
Chandrayaan-3 – ચન્દ્રયાન વિષે સંપૂર્ણ માહિતી
કોકપીટ, લિવિંગ ક્વાર્ટર્સ અને ઓપરેટરનું સ્ટેશન, ઓર્બિટર ના આગળના ફ્યુઝલેજમાં સ્થિત છે. પેલોડ્સ મધ્ય-ફ્યુઝલેજ પેલોડ માં વહન કરવામાં આવે છે, અને ઓર્બિટરના મુખ્ય એન્જિન અને મેન્યુવરિંગ થ્રસ્ટર્સ એફ્ટ ફ્યુસેલેગ ( AFT Fueslage) માં સ્થિત છે.
What is Vikram Lander ?
What Is The Role Of Vikram Lander, Pragyan Rover?
Lander : લેન્ડર: લેન્ડર ચંદ્ર પર સોફ્ટ લેન્ડિંગ માટે જવાબદાર છે. તે બોક્સ આકારનું છે, જેમાં ચાર લેન્ડિંગ લેગ્સ અને 800 ન્યૂટનના ચાર લેન્ડિંગ થ્રસ્ટર્સ છે. તે ઇન-સાઇટ વિશ્લેષણ કરવા માટે રોવર અને વિવિધ વૈજ્ઞાનિક સાધનો વહન કરશે.
ચંદ્રયાન-3 માટેના લેન્ડરમાં થ્રસ્ટ વાલ્વ સ્લ્યુ રેટ ચેન્જિંગ ક્ષમતાઓ સાથે માત્ર ચાર થ્રોટલ-સક્ષમ એન્જિન હશે, ચંદ્રયાન-2 પર વિક્રમથી વિપરીત જેમાં પાંચ 800 ન્યૂટન એન્જિન હતા જેમાં પાંચમું એક નિશ્ચિત થ્રસ્ટ સાથે કેન્દ્રિય રીતે માઉન્ટ થયેલું હતું. ચંદ્રયાન-2ની નિષ્ફળતાના મુખ્ય કારણોમાંનું એક, એટલે કે, કેમેરા કોસ્ટિંગ તબક્કા દરમિયાન વલણમાં વધારો, લેન્ડરને ઉતરવાના તમામ તબક્કાઓમાં વલણ અને થ્રસ્ટને નિયંત્રિત કરવાની મંજૂરી આપીને દૂર કરવામાં આવ્યું હતું. વલણ સુધારણા શ્રેણી ચંદ્રયાન-2માં 10°/s થી વધારીને ચંદ્રયાન-3માં 25°/s કરવામાં આવી છે. વધુમાં, ચંદ્રયાન-3 લેન્ડર લેસર ડોપ્લર વેલોસિમીટર (LDV)થી સજ્જ હશે જેથી 3 દિશામાં વલણ માપી શકાય.[19][20] ચંદ્રયાન-2 ની તુલનામાં અસરના પગ વધુ મજબૂત બનાવવામાં આવ્યા છે અને ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટેશન રિડન્ડન્સીમાં વધારો કરવામાં આવ્યો છે. તે ચંદ્રયાન-2 પર ઓએચઆરસી દ્વારા અગાઉ આપવામાં આવેલી છબીઓના આધારે વધુ ચોક્કસ 4 કિમી (2.5 માઇલ) બાય 4 કિમી (2.5 માઇલ) લેન્ડિંગ ક્ષેત્રને લક્ષ્ય બનાવશે. ISRO એ માળખાકીય કઠોરતામાં સુધારો કર્યો, સાધનોમાં મતદાનમાં વધારો કર્યો, ડેટા ફ્રીક્વન્સી અને ટ્રાન્સમિશનમાં વધારો કર્યો અને અન્ય બહુવિધ સોફ્ટવેર અને આકસ્મિક પ્રણાલીઓ ઉમેરી, કારણ કે લેન્ડર બહુવિધ જટિલ સોફ્ટવેર સિમ્યુલેશન્સ દ્વારા નિષ્ફળ ઉતરાણના પ્રયાસને ટકી રહેવા માટે રચાયેલ છે.
Rover : રોવર:
છ પૈડાવાળી ડિઝાઇન
26 કિલોગ્રામનું દળ (57 પાઉન્ડ)
500 મીટર (1,600 ફૂટ) ની રેન્જ
પરિમાણ : 917 મિલીમીટર (3.009 ફૂટ) x 750 મિલીમીટર (2.46 ફૂટ) x 397 મિલીમીટર (1.302 ફૂટ)
ચંદ્રયાન-3 રોવર અનેક મહત્વપૂર્ણ વૈજ્ઞાનિક શોધો કરે તેવી અપેક્ષા છે, જેમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:
ચંદ્ર સપાટીની રચના
ચંદ્રની જમીનમાં પાણીના બરફની હાજરી
ચંદ્રની અસરોનો ઇતિહાસ
ચંદ્રના વાતાવરણની ઉત્ક્રાંતિ
ચંદ્રયાન-3 ISROના ચંદ્રયાન કાર્યક્રમ હેઠળ ત્રીજું અને સૌથી તાજેતરનું ચંદ્ર સંશોધન મિશન છે. તેમાં વિક્રમ નામનું લેન્ડર અને ચંદ્રયાન-2 જેવું જ પ્રજ્ઞાન નામનું રોવર છે. તેનું પ્રોપલ્શન મોડ્યુલ ઓર્બિટરની જેમ વર્તે છે. જ્યાં સુધી અવકાશયાન 100-કિલોમીટર ચંદ્ર ની ભ્રમણકક્ષામાં નાં પહોંચે ત્યાં સુધી પ્રોપલ્શન મોડ્યુલ લેન્ડર અને રોવર નું વહન કરે છે.
ચંદ્રયાન-2 લેન્ડિંગ ગાઈડન્સ સોફ્ટવેરમાં છેલ્લી ઘડીની ભૂલને કારણે ચંદ્રની ભ્રમણકક્ષામાં પ્રવેશ્યા પછી લેન્ડર ક્રેશ થયું હતું, આથી આ ત્રીજા ચંદ્ર મિશનની દરખાસ્ત કરવામાં આવી હતી. આમાં એ બધી ભૂલો સુધારી લેવામાં આવી છે.
ચંદ્રયાન-3નું પ્રક્ષેપણ 14 જુલાઈ 2023ના રોજ IST બપોરે 2:35 વાગ્યે થયું હતું. લેન્ડર અને રોવર 23 ઓગસ્ટ 2023ના રોજ ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવ પ્રદેશની નજીક ઉતરશે તેવી અપેક્ષા છે.
ચંદ્ર પર સોફ્ટ લેન્ડિંગ દર્શાવવા માટેના ચંદ્રયાન કાર્યક્રમના ભાગરૂપે, ISROએ ચંદ્રયાન-2ને લૉન્ચ વ્હીકલ માર્ક-3 (LVM3) લૉન્ચ વ્હીકલ પર લૉન્ચ કર્યું જેમાં ઓર્બિટર, લેન્ડર અને રોવરનો સમાવેશ થાય છે. પ્રજ્ઞાન રોવરને તૈનાત કરવા માટે સપ્ટેમ્બર 2019માં લેન્ડરને ચંદ્રની સપાટી પર ટચડાઉન કરવાનું નક્કી કરાયું હતું.
યુરોપિયન સ્પેસ એજન્સી (ESA) દ્વારા સંચાલિત યુરોપિયન સ્પેસ ટ્રેકિંગ (ESTRACK) કરાર અનુસાર મિશનને સમર્થન આપશે. નવી ક્રોસ-સપોર્ટ વ્યવસ્થા હેઠળ, ભારતના પ્રથમ માનવ અવકાશ ઉડાન કાર્યક્રમ, ગગનયાન અને આદિત્ય-L1 સૌર સંશોધન મિશન જેવા આગામી ISRO મિશન માટે ESA ટ્રેકિંગ સપોર્ટ પૂરો પાડશે. બદલામાં, ભાવિ ESA મિશનને ISROના પોતાના ટ્રેકિંગ સ્ટેશનો તરફથી સમાન સમર્થન પ્રાપ્ત થશે.
ISRO એ ચંદ્રયાન-3 મિશન માટે ત્રણ મુખ્ય ઉદ્દેશ્યો નક્કી કર્યા છે, જેમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:
ચંદ્રની સપાટી પર સુરક્ષિત અને નરમાશથી ઉતરાણ કરવા માટે લેન્ડર મેળવવું.
ચંદ્ર પર રોવરની ચાલવાની ક્ષમતાઓનું અવલોકન અને પ્રદર્શન.
ચંદ્રની રચનાને વધુ સારી રીતે સમજવા માટે ચંદ્રની સપાટી પર ઉપલબ્ધ સામગ્રી પર ઇન-સાઇટ અવલોકન અને પ્રયોગો હાથ ધરવા.
chandrayaan 3,chandrayaan 3 update,chandrayaan 3 news,chandrayaan 3 mission,isro chandrayaan 3,chandrayaan 3 launch,chandrayaan 3 isro,chandrayaan 3 latest news,isro chandrayaan 3 mission,chandrayaan 3 launch video,isro moon mission chandrayaan 3,chandrayaan 3 live,chandrayaan 3 launch date,chandrayaan 3 moon mission,chandrayaan-3,chandrayaan 3 animation,chandrayaan,chandrayaan 3 vs luna 25,chandrayaan 3 live location,chandrayaan 3 landing